Spijsverteringsklachten – een geïntegreerde aanpak

Vaak hebben cliënten al een heel traject afgelegd, eer ze bij een voetreflextherapeut terecht komen. Zo ook in de volgende casus, waarin de behandeling beschreven wordt van een vrouw van 56 jaar met spijsverteringsklachten. Ze heeft last van winderigheid, een opgeblazen gevoel na de maaltijd en afwisselend obstipatie en diarree. In de middag voelt ze zich vaak trillerig en duizelig. Na de avondmaaltijd komt het eten dikwijls omhoog en heeft ze last van maagzuur. De klachten bestaan al ruim twee jaar en zijn dagelijks aanwezig. Onlangs heeft ze een colonscopie ondergaan en een onderzoek van de slokdarm, waarbij niets afwijkends is gevonden. De diagnose luidde: spastische darm, waarvoor medicijnen zijn voorgeschreven. Het effect hiervan is minimaal, inmiddels slikt mevrouw ook maagzuurremmers.

Uit de anamnese komt verder naar voor dat ze erg moe is, moeite heeft om in beweging te komen en al jaren bezig is met diëten, waarbij ze wel afvalt, maar nog sneller weer aankomt. Ze ziet bleek en is wat kouwelijk. Ook is ze zwaar op de hand en tobt over van alles en nog wat. In het voorjaar heeft ze hooikoorts en vaak barstende hoofdpijn, doordat de voorhoofdsholtes ontsteken. Hiervoor heeft ze regelmatig antibiotica gebruikt.

In dit consult vraag ik ook naar haar voedingspatroon. Mevrouw is sinds een jaar aangesloten bij een afslankclub, waarbij ze wekelijks wordt gewogen en recepten en voedingsadviezen krijgt. Deze zijn gebaseerd op een puntensysteem, waarbij het voornaamste uitgangspunt de hoeveelheid calorieën is, die voedingsmiddelen bevatten. Ze ontbijt meestal met kwark, muesli en een sinaasappel, luncht met een bakje rauwkost en heeft dan genoeg punten over om ‘s avonds een flinke warme maaltijd te eten. Ze drinkt 6 koppen zwarte koffie en 3 glazen light frisdrank per dag. Ze is dol op zoetigheid en bij visites en feestjes neemt ze graag een gebakje.

Bij de visuele analyse van de voeten vallen een aantal zaken op:

• Schimmel bij de nagelhoeken van de grote teen
• Kalknagel kleine teen
• Hallux valgus beide voeten
• Verdikking plaques van Peyer
• Kleine druppels op de teentoppen
• Zowel lever als milt zijn iets opgezet
• Dikke darm tekent zich af bij het opstijgend deel en bij het neerdalend deel
• Linkervoet: horizontale lijntjes op de reflexzone van de maag
• Web van bloedvaatjes op de voorzijde van het onderbeen, net onder de knie

Tijdens het aftasten van de voeten kom ik weinig echt gevoelige punten tegen.
Alleen de reflexzones van de nieren zijn erg pijnlijk, de reflexzones van de amandelen zijn gevoelig en de diepere onderlaag van de dunne darmzones is op beide voeten stug en verhard. De miltmeridiaan is bijzonder gevoelig tussen Milt 7 en Milt 9, de zone waar ook de bloedvaatjes aanwezig zijn.

Ik bekijk de klachten zowel vanuit de westerse natuurgeneeskundige visie als die van de traditionele Chinese geneeskunde (TCG).

Westerse visie

Haar spijsvertering is duidelijk verstoord, door waarschijnlijk een jarenlang verkeerd voedingspatroon. Haar voeding is niet evenwichtig verdeeld over de dag en bevat teveel koude middelen, zoetigheid en belastende factoren: koffie en light frisdrank.
Ook de eerdere geslikte antibioticakuren kunnen de nodige schade hebben toegebracht aan de darmflora, waardoor voedingsstoffen niet optimaal worden opgenomen, maar ook het immuunsysteem minder goed functioneert. Ruim 80 % van alle lymfeknopen in het lichaam staan in verbinding met het spijsverteringssysteem. De darmflora werkt nauw samen met de plaques van Peyer (lymfeknopen) in de dunne darm. Tevens ontvangen andere afweerorganen, zoals milt, lever, amandelen etc. informatie uit dit weerstandssysteem.
Een goed functionerende darm is dus belangrijk voor een goede functie van het immuunsysteem. Zeker problemen in de slijmvliezen (hooikoorts, voorhoofdsholteontstekingen) hebben vaak met de darmen te maken.
Dat er sprake is van een belasting op dit gebied wordt bevestigd in de reflexzones van de opgezette plaques van Peyer, lever, milt, gevoelige amandelen, de druppels op de teentoppen en de stugge onderlaag van het dunne darm gebied. De horizontale lijnen op de reflexzone van de maag duiden erop dat het voedsel haar letterlijk en figuurlijk zwaar op de maag ligt.

Chinese visie

Binnen de TCG is er een duidelijk idee over de spijsvertering en de opbouw van onze energie. Dit is vrij complex, vandaar hier een simpele, korte uitleg. Maag en Milt zijn samen verantwoordelijk voor de vertering van het voedsel en het omzetten ervan in energie. Maag zorgt voor de voorvertering van het voedsel door “rotten en rijpen” en wordt “de borrelende ketel “genoemd. Maag laat zijn “Qi” dalen en zorgt dat het “troebele” voedsel naar beneden gaat, naar de Dunne Darm. Milt haalt de goede stoffen, de essenties uit de voeding en transporteert deze opwaarts naar de Long. Hier wordt het samen met de adem gecombineerd en verdeeld over het lichaam en de weefsels.

De klachten van mevrouw duiden op een patroon van Milt Qi leegte. Dit patroon, waarbij er onvoldoende energie beschikbaar is voor de stofwisseling (vergelijkbaar met een kachel die op een te laag pitje brandt) komt vaak voor en heeft altijd spijsverteringsproblemen tot gevolg. Hierbij wordt ook overtollig slijm geproduceerd, dat o.a. kan voorkomen als slijm in de holtes, zoals bij hooikoorts. Het zware gevoel in m.n. de ledematen, kouwelijk zijn en overgewicht zijn typische symptomen.
Milt wordt verzwakt door een verkeerd voedingspatroon (vooral zoetigheid, voedsel zonder energie, teveel koude voedingsmiddelen) en door piekeren en peinzen. Een verzwakking van Milt zal uiteindelijk ook Maag aantasten; maagzuur en voedsel dat omhoogkomt zijn tekenen hiervan. Een hallux valgus kan duiden op een verstoring in de Miltmeridiaan, evenals de schimmel bij de nagelhoeken van de grote teen. Een ander signaal hiervan is het web van bloedvaatjes, dat zichtbaar is op het onderbeen. Naast het systeem van hoofdmeridianen, de energiebanen die verticaal lopen, zijn er verbindende meridianen, de luomeridianen. Chronische aandoeningen worden als het ware geparkeerd in deze meridianen en het zichtbaar worden in de vorm van gesprongen vaatjes, couperose geeft aan dat er iets is vastgelopen in de doorstroming van energie.

Globaal behandelplan

Voor het opzetten van een behandelplan ga ik uit van deze gegevens en natuurlijk van de hoofdklacht van mevrouw. Ze is opgelucht en gerustgesteld dat er geen serieuze aandoening is gevonden bij de onderzoeken die ze heeft gehad, maar wil wel graag van haar buikklachten en vermoeidheid af.

Met de behandelingen die ik ga geven kies ik ervoor om beide visies te integreren. In de praktijk blijkt een gecombineerde aanpak namelijk het meeste effect te hebben.
In eerste instantie behandel ik de spijsvertering. Dit betekent dat ik de meridianen van Milt en Maag ga behandelen in combinatie met reflexzones van maag, pancreas, dunne en dikke darm, lever en milt.

Omdat ook de suikerstofwisseling uit balans is ga ik in de volgende behandeling de meridianen Milt en Maag combineren met de reflexzones van de hypofyse, schildklier, pancreas, bijnieren en lever. Ook behandel ik iedere keer de reflexzones van de nieren, omdat mevrouw behoorlijk verzuurd is. Dit is vastgesteld d.m.v. zuur-base strips, die dit op een simpele manier kunnen testen.

Tussendoor geef ik een lymfedrainage in combinatie met de meridianen van Nier en Blaas om extra te reinigen en het immuunsysteem te ondersteunen.
Om de darmflora te verbeteren adviseer ik het gebruik van een goede probiotica.
Het is daarnaast erg belangrijk om haar bewust te laten worden van het effect van haar voeding en daar andere keuzes in te gaan maken.

Voeding

Zowel in de natuurgeneeskunde als in de traditionele Chinese geneeskunde neemt voeding een belangrijke plaats in, immers voeding is de basis van je energie.
Bekeken vanuit de Chinese visie verzwakken een aantal voedingsmiddelen de energie van de Milt. Dit zijn o.a. rauwkost en fruit, met name zuidvruchten zoals sinaasappels en bananen, vruchtensappen, melkproducten, suiker, bloem, conserven en kant en klaar producten. Doordat de Milt verzwakt is, ontstaat er een enorme behoefte aan suiker en ongezonde zoetigheid. Het eten van voedingsmiddelen die van nature zoet zijn versterkt daarentegen de Milt Qi en brengt weer balans. Geschikt hiervoor zijn volle granen, zoals haver, gerst en volkoren rijst, zoete aardappels, wortelen en pompoen. Verwarmend werken gember, kaneel, knoflook, uien en zwarte pepers.

Het eten moet verspreid in kleine hoeveelheden over de dag gegeten worden, waarbij het avondeten eigenlijk de lichtste maaltijd moet zijn en het accent ligt bij het ontbijt en de lunch.
Tevens moet het zeer goed gekauwd worden. Dit betekent voor mevrouw een vrij radicale wijziging van haar eetgewoonten tot nu toe en het valt dan ook niet mee haar hier het belang van in te laten zien. Vooral, omdat het betekent dat ik haar adviseer meer te gaan eten, weliswaar in een andere verdeling over de dag.

De eerste stap die ze zet is dat ze anders gaat ontbijten, in de vorm van 2 geroosterde boterhammen met een kopje thee. Ze halveert haar koffie gebruik en houdt op met de frisdrank. In plaats daarvan neemt ze een kopje groene thee en ze eet vaker tussendoor wat amandelen of een paar gedroogde zuidvruchten. We maken afspraken voor vier behandelingen en zullen dan evalueren.

Behandelingen

Gedurende de eerste twee behandelingen is de Miltmeridiaan erg pijnlijk en werk ik vooral hier intensief op. De reflexzones van de spijsverteringsorganen en de hormonale zones reageren nog steeds weinig.

De derde afspraak voer ik de lymfedrainage uit, waarbij ik begin met de meridianen van Nier en Blaas, de reflexzones van nier en blaas en ook weer eindig met de reflexzones.
Dit werkt heel direct, want zowel tijdens als direct na de behandeling moet mevrouw plassen.

Bij het vierde consult valt op dat de meridianen beduidend minder gevoelig zijn geworden.
Ik leg nu het accent op een paar specifieke punten: Maag 36, het belangrijkste punt om de Maag en Milt te versterken en Milt 6, een belangrijk punt bij Milt leegte. Deze twee punten worden vaak in combinatie gebruikt.
Tevens reageert mevrouw sterker op de gebruikte technieken op de reflexzones van de spijsvertering. Vooral de dunne darmzones en het neerdalend gedeelte van de dikke darm zijn pijnlijk. Dit vind ik een positief teken: het betekent dat de vitaliteit verbetert en de gegeven prikkel beter doorkomt.

Gedurende de afgesproken evaluatie blijkt dat de klachten na de avondmaaltijd een stuk verminderd zijn. Ze zijn niet meer dagelijks aanwezig en als ze er zijn, dan is het minder heftig. Mevrouw vertelt ook dat ze nu meer de samenhang ziet tussen wat ze die dag gegeten heeft en het optreden van de klachten. Ze is wat meer gaan bewegen, fietst met haar kleindochter en wandelt regelmatig een stukje na het avondeten.
Toch blijft vooral voeding een moeilijk stuk om aan te pakken. De voorgestelde granen zijn eigenlijk niet bespreekbaar, want dat kent ze niet en vindt ze lastig om klaar te maken.
Ik stel haar voor om wat vaker een soepje te eten als lunch. Ze kan dat voor een paar dagen klaarmaken en het is een goed alternatief voor de rauwkost.
Hier gaat ze mee akkoord, maar ik twijfel of ze dit ook echt zal gaan doen.
Ze wil wel graag verder gaan met de behandeling en we maken een volgende afspraak.

In deze vijfde sessie werk ik kort op de meridianen en behandel intensief de spijsverteringszones. Ik bewerk ze eerst met de normale eb- en vloedbeweging en pas dan de “torqueing technique” van Byers toe, waarbij de ene hand werkt met wandelende duim en de andere hand de voet hiernaartoe roteert, waardoor de druk veel intensiever wordt.
Vooral bij de dikke en dunne darmzones is dit een mooie, effectieve manier van werken.

Er volgen nog 6 consulten, waarbij ik de behandelingen van spijsvertering, hormonen en lymfesysteem afwissel. Wat hierbij opvalt is dat de zones, gerelateerd aan de klachten in eerste instantie weinig reactie gaven, toen steeds gevoeliger werden en na de 12 behandelingen, die ze in totaal heeft gehad in dit traject genormaliseerd waren in tonus, structuur en gevoeligheid. Haar klachten zijn sterk verminderd, ze spelen nog wel op, vooral in periodes van piekeren en spanning. De hang naar zoetigheid is wat minder geworden, haar gewicht is stabiel.

Samenvattend ben ik tevreden over het behaalde resultaat, hoewel ik denk dat het met extra verandering in de voeding meer had op kunnen leveren. Dit is echter de eigen keuze van mevrouw en het praten erover en de aanpassingen, die ze wel heeft gedaan hebben haar zeker een andere kijk erop gegeven.
Ze heeft besloten om voor “onderhoud” te blijven komen in de praktijk en komt ongeveer 6 keer per jaar voor een behandeling.